Kariyer hayatında başarıya ulaşmanızı sağlayacak pek çok etken vardır. İlk sırada elbette kendinize güvenmek gelir. Güçlü yönlerinizi ve potansiyelinizi tanıdıktan sonra süreç içerisinde karşılaştığınız her türden sorunla mücadele edebilirsiniz. İdeal yaklaşım bu olsa da kimi zaman kendinize koyduğunuz sınırlardan dolayı zorlanmanız muhtemeldir. Çalışanların kariyerini olumsuz etkileyen bu durum, cam tavan sendromu olarak adlandırılır. Cam tavan sendromu ne demek ve örnekleri nelerdir gibi sorulara dair cevapları bu yazıda bulabilirsiniz.
Cam Tavan Sendromu Ne Demek?
Cam tavan sendromu, bireylerin iş hayatında başarısız olmayı kabullenerek ilerlemeye cesaret gösterememesini ifade eder. Sendromun adı, zihinde yaratılan görünmez engellere atıfta bulunan şeffaf cam metaforundan gelir. 1970 yılında literatüre giren bu sendromun temeli, kişisel gelişim uzmanı Dr. David J. Schwartz’ın pirelerle yaptığı deneye dayanır. Bu deneyde pireler, üzeri cam tavanla kapalı ve 30 cm yüksekliğe sahip bir fanusa alınır. Fanusun zeminine ise sıcak metal yerleştirilir. Sıcaklıktan kaçmak isteyen pireler, her seferinde en fazla 30 cm zıplayarak tavana çarpar. Zamanla daha az zıplamayı öğrenerek tavandan kaçınmayı öğrenirler.
Deneyin ikinci aşamasında ise bu sefer üzeri tamamen açık bir fanus kullanılır. Fakat pireler daha yükseğe çıkarak fanustan kurtulma becerileri olsa da 30 cm’nin altında zıplamaya devam eder. İşte bu durum, öğrenilmiş çaresizliği yani cam tavan sendromunu gösterir. Ataerkil toplum yapısının iş dünyasında da hâkim olması, cam tavan sendromu denildiğinde kadınların karşılaştığı durumları akıllara getirir. Ancak bu kavram, tüm çalışanların zaman zaman maruz kaldığı sorunlara işaret eder.
Cam Tavan Sendromu Örnekleri
Cam tavan sendromu örneklerine dünyanın dört bir yanında rastlanır. Türkiye’de kadın çalışanların sayısı, erkeklere kıyasla gözle görülür şekilde geridedir. Dünyanın en büyük 500 şirketinde kadın CEO’ların sadece %4,8 civarında olduğu bilinir. Bu bağlamda daha pek çok örneğin olduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca cam tavan sendromuna maruz kaldığınızı gösteren bazı belirtiler vardır. Aşağıda bu sorunla karşılaşanların yaşadığı deneyimleri görebilirsiniz.
- Aynı pozisyonda olduğu karşı cinsten daha düşük ücret almak
- Kariyer fırsatlarında ikinci planda tutulmak
- Önemli kararları alırken tüm aşamalardan izole edilmek
- Yapılan işin yetersiz ve değersiz olduğuna inandırılmak
- Başarıların ardından promosyon ve terfi alamamak
Eğer sayılan sorunlarla karşılaşıyorsanız kendinize olan inancınızın sarsıldığını hissedebilirsiniz. Tabii bu durumu öz güvenin düşmesi, motivasyon kaybı ve yerinde sayma gibi problemler takip edebilir. Kariyerinizde ilerlemenizi engelleyen bu etkenlere farklı faktörler neden olur. Söz konusu sendromu aşmak için önce bu sorunun sebeplerini öğrenmeniz gerekir.
Cam Tavan Sendromuna Neden Olan Faktörler Nelerdir?
Genelde cam tavan sendromu, kişinin kendi kendine koyduğu sınırları ifade eder. Lakin bu sendromun temelinde toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve iş dünyasındaki zorlu rekabet koşulları gibi daha önemli sorunlar yatar. Bu probleme yol açan etkenlerden bazıları şu şekildedir:
- Kadınlara yüklenen geleneksel rollerin kariyer ve özel hayat dengesini kurmayı zorlaştırması
- Karar alıcıların yüksek mevkiler için erkek çalışanları tercih etmesi
- Örgüt içi gelişimi ve çalışan motivasyonunu destekleyici mentorluk kültürüne önem verilmemesi
- Üst pozisyonlardaki kadın yöneticilerin hemcinslerine karşı rekabetçi bir tutum takınması
Bahsi geçen faktörler, geçmişten bugüne kadar iş dünyasının gerçekleri hâline gelmiştir. Ancak son zamanlarda örgüt içi kültürün güçlendirilmesi ve insan kaynaklarına verilen önemin artması gibi hususların cam tavan sendromuna karşı bir hareket geliştirdiği söylenebilir. Tüm bunların yanında bu sorunu aşmak için bireysel olarak izleyebileceğiniz bazı yollar da bulunur.
Cam Tavan Sendromu Nasıl Aşılır?
Cam tavan sendromunu aşmak için öncelikle mağduriyet ve yetersizlik gibi negatif düşüncelerden kurtulmanız gerekir. Öz güveninizi yeniden kazanmak için kendinizi geliştirebileceğiniz her fırsatı değerlendirmelisiniz. Bunun için sizi mesleki açıdan ileriye taşıyacak eğitimlere katılabilirsiniz. Bu sayede ön plana çıkabileceğiniz süreçlerde kendinizi kanıtlama şansınız artar. Diğer taraftan beden diline, diksiyona, sosyal ilişkilere ve hobilere önem vererek kendinize yatırım yapmanızda fayda vardır. Böylece görünmez bariyerleri aşmak için ihtiyaç duyduğunuz gücü bulabilir, kariyerinizde ilerlemenizi engelleyen sorunları geride bırakabilirsiniz.
